De Glaskunst van Alwin

Bij Alwin Overwater van Glasblazerij ‘t Quakeltje in Exmorra draait het om de symboliek. Hij maakt objecten met diepgang zou je kunnen zeggen. Vooral in opdracht, maar ook vrij werk als de drukte het toelaat. Die symboliek begint al bij de naam van zijn glasblazerij, atelier en winkel. Alwin Overwater is geboren in De Kwakel, een dorpje nabij Aalsmeer. ’t Quakeltje is dan leuk bedacht, maar er zit meer achter, want een kwakel is een loopbruggetje dat in zijn geboortedorp veel voorkomt. Met ook nog eens Overwater als achternaam is het opeens héél leuk bedacht. De uitleg zorgt dan ook voor een glimlach bij Alwin.

Deze glimlach komt tijdens ons interview vaak terug bij de 56-jarige Alwin Overwater. Hij is een enthousiaste verteller. Een nuchtere Hollander ook, die prima past in de samenleving van dit kleine Friese dorp waar hij in 1997 met zijn vrouw Barbara neerstreek. Dat het echtpaar voor Exmorra koos, heeft onder andere te maken met de Aldfaers Erf Route waar het dorp deel van uitmaakte. “Dan kwamen er gewoon twee, drie bussen op een dag en had je al een stroom van toeristen, een pluspunt. Toen had ik ook veel meer snuisterijtjes. Maar in de winter komen er geen toeristen en ben ik apartere objecten gaan maken. Mensen vroegen: ‘Als dít mogelijk is, is dát dan ook mogelijk?’ En zo ga je steeds verder. In het begin zocht ik gericht een thema uit en had je een serie pronkstukken in de winkel.” Hij wijst op een kitesurfer die deel uitmaakte van een serie die surfen als thema had.

ONBETAALBAAR AALSMEER
Overigens is het blazen van glas slechts een klein onderdeel van het maken van een object, legt Alwin uit. “Het is veel meer het vormen met instrumenten.” Na zijn opleiding aan de Leidse Instrumentmakers School heeft hij zeven jaar met geduld en precisie laboratoriumglaswerk gemaakt voor een bedrijf in Haarlem. Leuk en aardig, maar daar kon hij zijn kunstzinnige ei niet kwijt en zo begon hij samen met zijn vrouw een glasblazerij in Aalsmeer. Van hieruit verkocht hij zelfgemaakt glaswerk aan winkels en had hij er een groothandel bij. “We woonden in De Kwakel en naar Aalsmeer is het maar drie kilometer, maar vanwege de drukte deed je er een half uur over. We waren nooit thuis. En wonen en werken combineren in Aalsmeer is onbetaalbaar. Dan ben je alleen maar aan het werk om de hypotheek te betalen”, lacht hij.

“IETS APARTS” VOOR KUNSTROUTE EXMORRA
In de afgelopen 25 jaar heeft Alwin Overwater zich ontwikkeld waarbij grenzen werden verlegd. “Het belangrijkste is dat je je onderscheidt. Een eigen stijl, daar gaat het om”, volgens hem. “Vroeger kwamen mensen met een tekening en probeerde ik dat na te maken. Maar vaak strookte dat niet met mijn eigen gevoel. Belangrijke vraag is hoeveel er te besteden is. Voor wie is het? Dat is belangrijk, want als ik iets namens jou maak voor je moeder, dan is het eigenlijk voor je moeder”, zegt hij nuchter. “Voor welke gelegenheid is het? Komt het binnen of buiten te staan? Hebben ze iets gezien in mijn winkel, dan kan ik dat ook meenemen in het ontwerp. Ik werk veel met symboliek, dat verwerk ik allemaal in een schets.”
Anders dan vroeger, werkt Alwin vooral in opdracht. “Maar niet alleen maar, hoor. Ik maak ook vrij werk, want ik moet ook vrije tijd hebben. Met de kunstroute ‘Kunst in de Tuinen’ in Exmorra word ik verplicht iets aparts te maken. Dat is leuk. Als vrij werk klaar is, krijgt het een plaatsje in de winkel. Dan komt er geheid iemand, die vraagt ‘wat ik er mee bedoel?’ Als dat aanspreekt, wordt het verkocht. Dat is ook mooi, want dan is het voor díé persoon.” Dat eigen vrij werk maak Alwin vaak op zaterdagsmiddag, als er in de winkel niet veel te doen is. “Want er borrelt genoeg in mijn hoofd. Dat moet er een keer uit. Leeg is mijn hoofd nooit, eerder te vol.”

“Er borrelt genoeg in mijn hoofd”

KRONKELS
Dat slaat een aardig bruggetje naar zijn ongeluk thuis, toen hij van de trap viel en waarbij zijn hersenen een flinke optater kregen. Alwin laat een foto zien van het glasobject ‘Kronkels’ dat uit allerlei slingers in diverse kleuren en verschillende vormen bestaat. In de vorm van een hersenpan en dat symboliseert wat er zoal in zijn hoofd omgaat. “’Kronkels’ heb ik gemaakt nadat ik van de trap was gekletterd. Na die val was de focus weg. Emotioneel was ik er ook niet. Dat had ik zelf niet eens door. En nog steeds, als ik veel aan mijn hoofd heb, ben ik de weg even kwijt.”

LOSLATEN
Van de kronkels gaan we naar de hartjes. “Die had ik al een hele poos op mijn werktafel staan en waren niet te koop, omdat het nog niet af was. Totdat er twee dames kwamen van wie de ene de moeder net was overleden. Ze vonden de hartjes mooi en ik vertelde over wat ik er van wilde maken met het verhaal over loslaten. Ik ben gaan schetsen waar een vrouwspersoon met een curve om haar heen de hartjes met vleugen geel, oranje en roodtinten, loslaat. Ik heb op een rustig moment de sculptuur gemaakt, we hebben er een passende sokkel bij uitgezocht en het staat intussen op de juiste plek. Ook voor mij is dat ‘loslaten’.”

ONTROEREND
Ontroerend is ook het verhaal van de vrouw die vroeg of Alwin een zeehond kon maken waar een beetje as in versmolten kon worden. Doorvragen leerde dat de overleden vader van de vrouw zeeman was geweest. Toepasselijk werd zijn as op zee uitgestrooid, samen met een paar rozen. Op dat moment stak een zeehond zijn kop boven water. Alwin maakte de kop van een jonge zeehond met grote ogen. Achter de kop drijven symbolisch zes rode roosjes en vlak naast de kop een wit roosje met in elk roosje een klein beetje as verwerkt. De roosjes staan symbool voor de vrouw en de zes kinderen van de overleden man. Het geheel is geplaatst op een dikke kristallen plaat, waardoor via de onderkant de as subtiel zichtbaar is.

GENIETEN VAN WAT ER STAAT
Maar het zijn niet alleen objecten met een emotionele basis die uit het brein van Alwin Overwater ontstaan. Bij het afscheid van Douwe Visser maakte hij een sculptuur van de Sneker Pan; voor de Fietselfstedentocht bedacht hij een object voor mensen die de tocht voor de zestigste keer hebben volbracht; hij maakte waterglazen voor het bekende restaurant De Librije in Zwolle en zo zijn er voorbeelden te over.
Over de winkel, die is geopend van donderdag tot en met zaterdag tussen tien en vijf uur, zegt Alwin: “Mij maakt het niet uit of mensen direct iets kopen. Ik vind het veel belangrijker dat ze snappen wat ik doe en wat er mogelijk is. Geniet van wat er staat. Als iets je aanspreekt en je hebt er het geld voor over en je hebt er een plekje voor, neem je het mee. Maar je hoeft niet iets te kopen omdat je een souvenirtje mee wilt nemen. Ik zit niet op de Zaanse Schans.”

Artikel in het decembernummer 2023 van Groot Bolsward IJsselmeerkust

Tekst en foto: Richard de Jonge